پژوهشگر نیوز

به گزارش پایگاه خبری پژوهشگر نیوز به نقل از روابط عمومی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science)، تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از حوزه‌های فناوری آب شامل حوزه تقطیر ناگهانی چند مرحله ­ای، تقطیر چند اثره، تقطیر فشرده سازی بخار، اسمز معکوس و اسمز پیش رونده، تقطیر غشایی، فناوری کشت عمودی و فناوری نور پخشیده رتبه اول در بین کشورهای پیشرو اسلامی را به خود اختصاص داده است.

رئیس موسسه ISC گفت: کمبود منابع آب یکی از چالش‌های مهم قرن حاضر به شمار می‌­رود. در مناطقی نظیر خاورمیانه در کنار اختلافات تاریخی، مسئله آب از مهم‌ترین زمینه­‌های بروز منازعات و مناقشات محسوب می‌شود. این برخوردها و منازعات مؤید این نکته است که در شرایط کنونی، منابع آب شیرین در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین­ المللی به یک کالای اقتصادی مهم و ابزاری سیاسی و مؤثر تبدیل شده و ایجاد ساز وکار لازم جهت اعمال یک مدیریت جامع و یکپارچه منابع آب ضرورتی انکارناپذیر است.

وی اظهار داشت: در کشورهای منطقه خاورمیانه و از جمله ایران، با توجه به ویژگی­‌های اقلیمی، هرگونه کاهش و یا نوسان در نزولات جوی، محدودیت‌های جدی کوتاه­ مدت و بلندمدت در منابع آب ایجاد نموده و می‌تواند امنیت غذایی، اقتصادی، کشاورزی و حتی ثبات سیاسی و امنیتی این کشورها را تهدید نماید. به بیان دیگر، اعمال مدیریت کارآمد و بهینه در جهت حفظ منابع آب کشورها گامی بلند در راستای حفظ و ارتقای قدرت ملی آنها تلقی می­‌شود.

فاضل زاده افزود: برای غلبه بر این نوع چالش­‌ها به عزم ملی و توجه جدی به جنبه ­های کمی و کیفی آب به عنوان چالش اصلی امنیت انسانی و زیست بوم‌ها نیاز است تا در این مسیر، توسعه علم و فناوری همراه با بومی ­سازی فنون جدید چاره ساز ­باشد. فناوری‌های راهبردی آب باید با رویکرد حل چالش‌­های اشاره شده و برای برنامه ­ریزی علمی، منطقی و سازگار با شرایط مختلف کشور شناسایی، ایجاد، فراهم، توسعه و مورد حمایت قرار گیرد.

وی ادامه داد: براساس سند چشم­انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران و دیگر اسناد بالادستی مرتبط از جمله نقشه جامع علمی کشور، انتظار بوده است که جمهوری اسلامی ایران در بخش فناوری حوزه آب، با بهره­ گیری و برخورداری از مدیریت دانش­ محور، ظرفیت‌های نرم ­افزاری، سخت ­افزاری و نیز مشارکت مؤثر نقش­ آفرینان دولتی و غیردولتی در زمینه بسط و توسعه دانش و فناوری ­های نوین در صنعت آب در جایگاه برتر منطقه قرار گیرد.

رئیس مؤسسه ISC گفت: تحقق اهداف کلان اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، به خصوص سند چشم ­انداز 1404 در بخش آب، مستلزم به ره­گیری هر چه گسترده‌­تر، بهتر و کارآمدتر از فناوری‌­های آب است. به منظور دستیابی به این فناوری­‌های راهبردی در بخش آب، لازم است یک نقشه راه تهیه و به صورت مستند و مستدل اولویت ­گذاری شود. سند فناوری­‌های راهبردی آب که نتیجه تلاش­‌های جمعی و فرادستگاهی است، نقشه راه کلان و اولویت­‌های دستیابی به فناوری­‌های راهبردی مورد نیاز را برای مدیریت آب کشور ارائه می­‌کند.

فاضل زاده در ادامه گفت: بررسی و تحلیل جایگاه علمی در فناوری آب در رتبه ­بندی‌های معتبر جهانی اهمیت زیادی دارد، اگر چه جمهوری اسلامی ایران در بعضی از فناوری­‌های آب از لحاظ توسعه فناوری و محصول وضعیت مناسب‌تری دارد، ولی به دلیل بعضی از محدودیت‌ها تولیدات علمی کمتری در عرصه بین­ المللی انتشار یافته است.

جدول شماره 1، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو جهانی در فناوری آب در بازه زمانی 10 ساله را نشان می­‌دهد.

جدول 1. جایگاه فناوری آب کشورهای پیشرو جهانی در بازه زمانی 2023-2014

همانگونه که در جدول 1 نیز مشهود است، آمریکا و چین در فناوری‌های مربوط به حوزه آب از نظر تعداد مدارک علمی منتشر شده در پایگاه وب آو ساینس، رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: رتبه جمهوری اسلامی ایران در فناوری تقطیر ناگهانی چند مرحله­‌ای و فناوری نور پخشیده است. ایران در این فناوری‌ها رتبه هشتم جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است و در این فناوری نسبت به دیگر کشورهای جهان اسلام عملکرد بهتری داشته است. رتبه جهانی جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های تقطیر چند اثره، 13؛ تقطیر فشرده سازی بخار، 20؛ اسمز معکوس و اسمز پیش رونده، 11؛ الکترودیالیز، 17؛ تقطیر غشایی، 10؛ کشت عمودی، 19؛ پلیمرهای سوپرجاذب، 20 و بارورسازی ابرها، 24 می‌باشد.

جدول شماره 2، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو اسلامی در فناوری آب را نشان می‌دهد.

جدول 2. جایگاه فناوری آب کشورهای پیشرو اسلامی در بازه زمانی 2023-2014

با توجه به جدول شماره 2، براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science)، جمهوری اسلامی ایران در حوزه تقطیر ناگهانی چند مرحله‌ای، تقطیر چند اثره، تقطیر فشرده سازی بخار، اسمز معکوس و اسمز پیش رونده، تقطیر غشایی، فناوری کشت عمودی و فناوری نور پخشیده رتبه اول در بین کشورهای پیشرو اسلامی را به خود اختصاص داده است.

رئیس مؤسسه ISC گفت: با توجه به جدول شماره 3، براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) در حوزه تقطیر ناگهانی چند مرحله­‌ای، به ترتیب دانشگاه تهران، دانشگاه قم و دانشگاه تربیت مدرس در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. در حوزه تقطیر چند اثره، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران؛ در فناوری تقطیر فشرده سازی بخار، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و علوم پزشکی تبریز؛ در فناوری اسمز معکوس، دانشگاه‌های اصفهان، علم و صنعت ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در فناوری اسمز پیش رونده، دانشگاه‌های تهران، صنعتی نوشیروانی بابل و فردوسی مشهد؛ در فناوری الکترودیالیز، دانشگاه­‌های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران؛ در فناوری تقطیر غشایی، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و صنعتی امیرکبیر؛ در فناوری کشت عمودی، دانشگاه­‌های تهران، اراک و دانشگاه ولی عصر رفسنجان؛ در فناوری نور پخشیده، دانشگاه­‌های تهران، کاشان و دانشگاه علم و صنعت ایران؛ در فناوری پلیمرهای سوپرجاذب، دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران و در فناوری بارورسازی ابرها، دانشگاه ­های تبریز، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و علوم پزشکی تبریز در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.

جدول 3. وضعیت و رتبه دانشگاه‌های کشور در فناوری آب

برای اطلاع از متن کامل گزارش "جایگاه جهانی تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای اسلامی: فناوری آب" منتشر شده توسط ISC به آدرس https://isc.ac/fa/page/470/ مراجعه فرمایید.