پژوهشگر نیوز

به گزارش پایگاه خبری پژوهشگر نیوز به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی،فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، قانون جهش تولید دانش‌بنیان یکی از اولین قوانینی بود که در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در دستور کار قرار گرفت و به تصویب رسید.

با توجه به اینکه حدود یک سال از ابلاغ این قانون می‌گذرد، رویداد نظاره قانون جهش تولید دانش‌بنیان با حضور ذی‌نفعان قانون، شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان زیست‌بوم فناوری و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با قانون برگزار شده تا میزان اجرایی شدن قانون بررسی شود.

هدف از برگزاری این رویداد این است که با مشارکت کسانی که قرار بوده به صورت واقعی از قانون جهش تولید دانش‌بنیان بهره‌مند شوند، میزان موفقیت و عدم موفقیت و چرایی و چالش‌های اجرایی شدن قانون تحلیل و بررسی شود. در راستای نقش نظارتی مجلس اسلامی و گزارش‌دهی نهادهای مختلف در اجرای قانون، نخستین رویداد نظارتی قانون جهش دانش بنیاد به همت مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و خانه خلاق و مرکز نوآوری قوه مقننه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، برگزار شد.

محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی، روح الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهوری، سید محسن دهنوی، رییس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی و بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از جمله سخنرانان این رویداد بودند.

بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس طی سخنانی در افتتاحیه همایش نظاره جهش تولید دانش‌بنیان، اظهار کرد: مرکز پژوهش‌های مجلس تاکنون بیش از ۵۰ رویداد برگزار کرده است که یکی از این رویدادها، رویداد نظاره است که امیدواریم این رویداد موجب اجرای درست قانون جهش تولید دانش بنیان شود.

وی افزود: شواهد متعددی وجود دارد که منشا همه دستاوردها، علم و دانش است تا جایی که برخی حتی قدرت را هم محصول دانش برمی‌شمرند؛ بنابراین اگر نهاد علم و دانش را به نهاد رهبر تبدیل کنیم در بستر و مسیر دینی اداره جامعه حرکت کرده‌ایم.

نگاهداری تصریح کرد: سهم ایران از بازار تولیدات دانش‌بنیان با وجود تمامی آموزه‌های دینی و اقدامات تقنینی و اجرایی در این زمینه قابل افزایش چشمگیر است. سهم ایران از بازار صادرات محصولات دانش بنیان با تکنولوژی بالا تنها ۰.۰۱ درصد و همچنین سهم از صادرات کالاهای با فناوری بالا از مجموع صادرات کارخانه‌ای کشور، حدود ۰.۸۳ درصد است. سطح صنایع با فناوری‌های بالا عاملی تعیین‌کننده در عصر جدید و اقتصاد جهانی است. لایحه برنامه هفتم توسعه همچنان در موج دوم که همان موج صنعتی است باقی مانده و به موج سوم و چهارم ورودی پیدا نکرده است در حالیکه موج سوم با قابلیت ثروت‌سازی بالا، در تحقق رشد ۸ درصدی که در لایحه برنامه هفتم بر آن تاکید شده است، موثر خواهد بود.

وی در ادامه بیان کرد: متاسفانه از اقتصاد هوشمند، اقتصاد مجازی، اقتصاد کوانتوم، هوش مصنوعی، اقتصاد زیستی و انرژی‌های تجدیدپذیر در لایحه برنامه هفتم توسعه، رد و اثری دیده نمی‌شود. اقتصاد دانش‌بنیان از معدود پنجره‌ فرصت‌های برنامه هفتم توسعه است. اقتصاد دانش‌بنیان موضوع نظام حکمرانی است و علیرغم تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی و روسای قوا، آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است و همچنان به عنوان یک مسئله و نه راه حل به آن نگاه می‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را راه‌حل مسائلی چون مهاجرت نخبگان و اشتغال دانش‌بنیان کشور دانست و گفت: ارتقای بهره‌وری برای دستیابی به رشد اقتصادی در دنیای امروز متاثر از میزان بهره‌مندی آنها از فناوری‎‌های پیشرفته است که آن هم در گروی توسعه رویکردهای دانش‌بنیان است.

وی در ادامه بیان کرد: توجه به سیاست‌های فناوری و نوآوری از قبیل افزایش سهم بودجه تحقیق و پژوهش توسعه علوم و فناوری‌های جدید، پشتیبانی از کارآفرینی‌ و فعالیت‌های نوآورانه و توانمندسازی بخش‌های تعاونی و خصوصی یک ضرورت است. نامگذاری‌های سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ از سوی مقام معظم رهبری هم حاکی از اهمیت این موضوع است. ‌مجلس شورای اسلامی در گام نخست قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را در سال ۱۳۸۹ به تصویب رساند و در گام دوم قانون جهش تولید دانش‌بنیان را در سال ۱۴۰۱، مصوب کرد تا زمینه‌های سیاستی در این حوزه ایجاد شود اما ثمردهی و اثربخشی این اقدامات زمانی ملموس خواهد بود که در قالب محصولات و اشتغال دانش‌بنیان در اقتصاد کشور و معیشت مردم، دیده شود.

نگاهداری تصریح کرد: این قوانین در اجزای خود مسائل حوزه اقتصاد دانش‌بنیان را به خوبی شناسایی کرده‌اند ولی نیاز به پیوند و ایجاد یکپارچگی میان اجزا و دمیده شدن روح لازم برای تحقق اهداف آن احساس می‌شود. ارزیابی عملکرد قانون جهش تولید دانش‌بنیان از چهار منظر، شناسایی مسئله و راه‌حل، اجرا از منظر هزینه-فایده، شیوه اجرا و ضمانت اجرای احکام،‌ قابل توجه است، ضمن آنکه این قانون سه راهکار شامل تحریک طرف تقاضای فناوری، حل مسائل خاص شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق و تشویق به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی، برای حل مسائل پیش روی تولید دانش بنیان ارائه داده است.

وی افزود: شاخص‌های ارزیابی اثربخشی قانون می‌بایست به جای تمرکز بر ارزیابی ورودی محور چون تعداد شرکت‌ها و تعداد معافیت‌های مالیاتی بر ارزیابی‌های خروجی محور چون حجم سرمایه‌گذاری، دانش فنی توسعه یافته، میزان فناوری انتقال یافته، صادرات دانش‌بنیان، و خوشه‌سازی شرکت‌های دانش بنیان و صنعتی، تاکید داشته باشند.

رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص تحریک طرف تقاضای فناوری در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، توضیح داد: برای این مهم باید ببینیم انگیزه و دغدغه ‌در دستگاه‌های اجرایی به غیر از الزام قانون چگونه ایجاد می‌شود، همچنین چه باید کرد تا فرایند ورود نهادهای عمومی غیر دولتی به بخش‌ها تسریع شود؟برای تقویت تحریک طرف تقاضای فناوری، باید فعالیت‌های دانش‌بنیان به استان‌ها نیز تسری یافته و همچنین سازوکاری انگیزشی و تشویقی برای صنایع بزرگ و پر مصرف به منظور استفاده آنها از محصولات دانش‌بنیان به وجود آید، ضمن آنکه شاخص‌های اثربخش و خروجی محور به جای شاخص‌های ورودی محور در این زمینه به کار گرفته شود.

نگاهداری در ادامه در خصوص ضرورت حل مسائل خاص شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق، بیان کرد: برای این موضوع می‌بایست مطالبات شرکت‌های دانش‌بنیان از دستگاه‌های اجرایی اخذ و به درستی رفع شوندکه در این زمینه مواردی چون رقابت غیرعادلانه با شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی و عدم تامین مالی و حمایت از صندوق‌های پژوهش و فناوری استان‌ها، دیده می‌شود. در خصوص تشویق بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی به سرمایه‌گذاری در بخش دانش‌بنیان، پرداخت اعتبارات مربوط به اعتبارات مالیاتی اجرایی نشده است. همچنین تمرکز بر شاخص‌های ارزیابی تاثیر اجرا و مولفه‌های خروجی محور به جای شاخص‌های ورودی محور در این زمینه می‌تواند موثر باشد.

وی با تاکید بر لزوم پکپارچه نگری و کل نگری زیست بوم فناوری و نوآوری با سایر زیست بوم‌های حکمرانی، گفت: ‌باید ببینیم شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور و کسب و کارهای نوپا در کجای زیست‌بوم کسب و کار کشور قرار گرفته‌اند تا سازوکار حضور آنها در زیست‌بوم‌های حکمرانی کشور را به وجود بیاوریم. تخصیص اعتبارات پیش بینی شده در قانون به بخش دانش‌بنیان، یک صرورت است. رویکرد دانش بنیان می‌بایست در سطح جامعه، حکمرانی و مدیران عرصه تولید و زیر بنایی اداره کشور نهادینه شود.

سید محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس هم در سخنانی با تاکید بر اهمیت ویژه برگزاری این رویداد نظارتی، تاکید کرد: این قانون به گواه فعالان زیست بوم و همچنین تایید مقام معظم رهبری جزو بهترین قوانینی بود که در این دوره مجلس به تصویب رسیده است. همچنین معتقدیم تکمیل این اقدام خوب، اجرای درست این قانون است و رویداد نظارتی قانون جهش تولید دانش‌بنیان، گام مهمی در راستای پیگیری اجرایی شدن این قانون است.

وی خاطرنشان کرد: زمانی بود که نگاه منتقدانه ای نسبت به حوزه دانش بنیان وجود داشت اما مقام معظم رهبری محکم سر این موضوع ایستادند تا علم نهادینه شد و بعد از آن موضوع اقتصاد دانش بنیان مطرح شد.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: روزی در این کشور مسأله سوادآموزی موضوع اول کشور بود اما امروز مسأله ما فتح قله های فناوری و تبدیل شدن اقتصاد ما به اقتصاد دانش بنیان است که فارغ از دولت ها و مجالس و جایگاه های سیاسی و اقتصادی، مدیون رهبر معظم انقلاب هستیم که پای این موضوع ایستادند و امروز جایگاه علمی و فناوری ما زبانزد کشورهای  دنیا است.

وی با اشاره به دورانی که در حوزه دانش بنیان فعالیت می کرد و آگاهی ای که نسبت به دغدغه های این حوزه دارد، عنوان کرد: جلسه ای با دکتر قالیباف پیش از تشکیل مجلس یازدهم داشتیم که ایشان قول دادند تا به حوزه دانش بنیان کمک کنند که در تیرماه اولین سال کار مجلس یازدهم قانون حمایت از جهش تولید دانش بنیان بارگذاری شد و به سرعت بعد از تصویب به اجرا رسید.

دهنوی در ادامه تصریح کرد: امروز نه به عنوان یک نماینده بلکه به عنوان یکی از اعضای زیست بوم دانش بنیان از دکتر قالیباف برای حمایت از دانش بنیان تشکر می کنم.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم در ادامه به قانون جهش تولید دانش بنیان اشاره و اظهار کرد: بخش هایی از قانون تا امروز اجرا شده و بخش هایی از آن منتظر اجرا است. بیشترین کم‌کاری در حوزه اجرای این قانون از سوی بانک مرکزی و سایر بانک ها بوده و همکاری از سوی بانک ها برای حمایت از تولید دانش بنیان نشده است.

وی همچنین افزود: برخی بخش ها که باید مجوزهای کسب و کار را صادر کنند، خلل هایی دارند از این رو همچنان به کمک ریاست مجلس برای حمایت از دانش بنیان نیاز داریم.

رئیس فراکسیون اقتصاد دانش بنیان مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه گام های بلندی برای رسیدن به قله در حوزه دانش بنیان برداشته ایم اما کافی نیست، عنوان کرد: مجلس و دولت آمادگی کمک به این زمینه را دارد اما مهم ترین اقدام باید از سوی افرادی که در حوزه دانش بنیان فعالیت کرده و فعالان زیست بوم دانش بنیان صورت گیرد.